bakuninistler ve marksistler arasındaki tartışmalar ve farklılıklar, sosyalizm ve devrimci hareketin tarihinde önemli bir yer tutar. bu iki düşünce akımı, 19. yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıkmış olup, kapitalizme karşı mücadelede farklı stratejiler benimsemiştir.
mikhail bakunin, anarşizmin önde gelen teorisyenlerinden biridir. ona göre devletin tamamen ortadan kaldırılması gerekmekteydi. devleti sadece baskıcı bir kurum olarak değil, aynı zamanda sınıf ayrımının da kaynağı olarak görüyordu. bakunin'e göre devrimci hareket halkın doğrudan katılımıyla gerçekleşmeli ve merkeziyetçilikten uzak durulmalıydı.
karl marx ise komünizmin öncülerinden biriydi ve devrimci hareketi daha merkeziyetçi bir şekilde organize etmek gerektiğini savunuyordu. ona göre proletarya diktatörlüğüne dayanan bir geçiş dönemi olan sosyalizm, kapitalist sistemin yerine geçecek olan komünizme giden yolun ta kendisiydi.
bu iki düşünce akımının temel farklarından biri de işçi sınıfına verilen önemde yatmaktadır. marx'a göre işçi sınıfı, kapitalizmin çarklarını döndüren ve bu nedenle de devrimci hareketin öncü gücü olan bir sınıftır. bakunin ise işçi sınıfının yanı sıra köylüler ve diğer ezilen grupların da devrimci mücadeleye katılması gerektiğini savunuyordu.
bakuninistler ve marksistler arasındaki tartışmaların bir diğer önemli noktası ise devlet meselesidir. bakunin, devletin tamamen ortadan kaldırılmasını savunurken, marx ise proletarya diktatörlüğünün geçiş döneminde gerekli olduğunu düşünmekteydi. bu noktada anarşizm ile komünizm arasında temel bir ayrım bulunmaktadır.
son olarak, bakuninistler ve marksistler arasındaki tartışmalardan biri de sendikaların rolüdür. bakunin'e göre sendikalar, işçilerin kendi çıkarlarını korumak için kullanabilecekleri önemli bir araçtır. marx ise sendikaların daha geniş bir sosyal değişim için yetersiz olduğunu düşünerek siyasi partiler üzerinde durmuştur.
tüm bu farklılıklara rağmen, bakuninistler ve marksistler aynı hedefe yönelmiştir: kapitalizme karşı mücadele etmek ve daha adil bir toplum inşa etmek. her iki düşünce akımı da devrimci hareketin tarihinde önemli bir rol oynamış ve farklı stratejileriyle sosyalizm ve anarşizm düşüncelerinin gelişimine katkıda bulunmuştur.
