KANT’DA AKLÎ OLANLA DUYUŞSAL OLAN ARASINDAKİ AYRIM

kant, aklî olanla duyuşsal olan arasındaki ayrımı açıklamak için "a priori" ve "a posteriori" kavramlarını kullanmıştır. a priori bilgi, deneyimden önce gelen ve deneyim yoluyla elde edilemeyen bilgidir. bu tür bilgiler, insanın doğuştan sahip olduğu zihinsel yapıya dayanır ve evrensel olarak geçerlidir. örneğin, matematiksel gerçekler veya mantıksal çıkarımlar a priori bilgilere örnek olarak verilebilir.



diğer yandan, a posteriori bilgi deneyim yoluyla elde edilen ve bireysel olarak değişebilen bilgidir. duyular aracılığıyla algılanan ve tecrübe ile kazanılan bu tür bilgiler ise genellikle değişken olabilir ve kişiden kişiye farklılık gösterebilir.

kant'a göre, aklî olanla duyuşsal olan arasındaki ayrımın temelinde bu iki tür bilgi yatar. aklî olan, insanın zihinsel yapısından kaynaklanırken duyuşsal olan dış dünyadan gelen izlenimlere dayanır. insanın anlayış yeteneği sayesinde aklî olan ile duyuşsal olan arasında bir sentez yapılabilir ve böylece nesneler hakkında gerçekçi bir şekilde düşünülebilir.

bu bağlamda kant'ın felsefesine göre, insan sadece duyularına güvenerek nesneler hakkında kesin sonuçlara varmak yerine akıl yoluyla da düşünmelidir. çünkü sadece duyusal verilere dayanan düşünceler yanıltıcı olabilirken akıl yoluyla yapılan çıkarsamalar daha sağlam temellere dayanabilir.

kant'ın felsefesi bize hem akıl hem de deneyimin önemini vurgulayarak insanın hem içsel hem de dışsal dünyayla ilişkisini anlamamızda rehberlik eder. aklî ile duyușsal arasındaki bu ayrım sayesinde daha derinlemesine bir anlayışa ulaşıp gerçeğe daha yakından bakma imkanına sahip oluruz.