PANOPTİKON KAVRAMI VE KONTROL TOPLUMU TEORİSİ

panoptikon kavramı, ingiliz filozof jeremy bentham tarafından 18. yüzyılda geliştirilen bir gözetim ve kontrol mekanizmasıdır. bu mekanizma, hapishaneler gibi toplumsal kurumlarda kullanılmak üzere tasarlanmıştır. panoptikon, merkezi bir kuleye sahip bir yapıdır ve bu kuledeki gözetleme noktasından tüm hücrelerin görülebilmesi sağlanmaktadır.



bu yapıda mahkumlar tek kişilik hücrelerde tutulur ve her hücrenin içinde bir pencere vardır. pencerenin arkasında ise mahkumların ne zaman izlendiğini bilemedikleri bir gözetmen bulunur. bu sayede mahkumlar sürekli olarak izleniyor hissine kapılırlar ve davranışlarına daha dikkat ederler.

kontrol toplumu teorisi ise michel foucault tarafından geliştirilmiş bir teoridir. bu teoriye göre modern toplumlarda insanların davranışları sürekli olarak kontrol altında tutulmaktadır. kontrolün kaynağı ise devlet, medya, eğitim sistemi gibi kurumlardan gelmektedir.

foucault'a göre modern toplumlarda panoptikon benzeri yapılar oluşturulmuştur ve insanlar sürekli olarak izleniyor hissine kapılırlar. bu sayede insanların davranışları kontrol altına alınmakta ve istenilen yönde yönlendirilmektedir.

kontrol toplumu teorisi, modern toplumlarda bireylerin özgürlüklerinin kısıtlandığına ve sürekli olarak izlendiği hissine kapıldığına dikkat çekmektedir. bu durum ise insanların davranışlarını etkilemekte ve özgür iradeleriyle hareket etmelerini engellemektedir.

panoptikon kavramı ve kontrol toplumu teorisi modern toplumlarda insanların davranışları üzerindeki kontrolün arttığını göstermektedir. bu durum ise bireylerin özgürlükleri üzerinde olumsuz bir etkiye sahip olabilir.