PRE-ESTABLİSHED HARMONY DOKTRİNİ VE DOĞA-ÜSTÜCÜLÜK TARTIŞMALARI

pre-established harmony doktrini ve doğa-üstücülük, felsefi tartışmaların merkezinde yer alan konulardan biridir. bu iki kavram, insanın dünya ve evrenle olan ilişkisini anlamaya çalışırken karşılaşılan zorlukları ve çelişkileri ele almaktadır.



öncelikle pre-established harmony doktrininden bahsetmek gerekirse, bu kavram gottfried wilhelm leibniz tarafından ortaya atılmıştır. leibniz'e göre, tanrı evreni yaratırken her şeyi mükemmel bir şekilde tasarlar ve her şey önceden belirlenmiştir. insanların iradesi de bu pre-established harmony içinde gerçekleşir ve tanrı'nın iradesine uygun olarak hareket ederler. bu doktrine göre, insanların özgür iradeleri yoktur ve her şey tanrı'nın belirlediği şekilde gerçekleşir.

doğa-üstücülük ise, doğa olaylarının sadece fiziksel nedenlere bağlı olmadığını savunan bir görüştür. doğa-üstücüler, evrende rastgelelikten çok daha fazlasının olduğunu iddia ederler ve bazı olayların fiziksel yasalara uymayan doğa-üstü güçler tarafından yönlendirildiğini savunurlar.

bu iki kavram arasındaki temel farklılık ise insan iradesinin özgür olup olmadığıdır. pre-established harmony doktrinine göre insan iradesi ön belirlenmiştir ve özgür değildir. doğa-üstücüler ise insanın iradesinin dış etmenlerden etkilenmediğini savunarak onun özgür olduğunu iddia ederler.

bu tartışmalar günümüzde de devam etmektedir ve felsefeciler arasında hala büyük ilgi uyandırmaktadır. her iki görüşün de savunucuları arasında sert tartışmalar yaşanmakta ancak net bir sonuca varmak oldukça zor görünmektedir. pre-established harmony doktrini ile doğa-üstücülük arasındaki çekişme felsefe dünyasında uzun süre daha devam edecek gibi görünmektedir.