TARİHSEL MATERYALİZM - GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE TOPLUMSAL DEĞİŞİM SÜREÇLERİ

tarihsel materyalizm, karl marx ve friedrich engels tarafından geliştirilen bir teoridir. bu teoriye göre toplumsal değişim süreçleri, maddi üretim ilişkilerindeki değişikliklerden kaynaklanır. yani toplumun ekonomik yapısı, sosyal ve politik yapıyı belirler.



tarihsel materyalizme göre insanlar, yaşadıkları toplumda maddi ihtiyaçlarını karşılamak için üretim yaparlar. üretim sürecinde kullanılan araçlar ve üretimin organizasyonu ise toplumsal ilişkileri şekillendirir. bu nedenle tarihsel materyalistlere göre toplumların evrimi, ekonomik yapıdaki değişmelere bağlı olarak gerçekleşir.

insanlık tarihine baktığımızda farklı dönemlerde meydana gelen toplumsal değişim süreçleri açıkça görülebilir. ilk çağlarda avcılık ve toplayıcılıkla geçinen ilkel komünite düzeninden tarım devrimine geçiş ile birlikte köylü sınıfının ortaya çıkması gibi önemli bir dönüşüm yaşanmıştır. tarımın keşfiyle birlikte insanlar yerleşik hayata geçmiştir ve bu durum yeni sosyal ilişkilerin oluşmasına yol açmıştır.

daha sonra sanayi devrimi ile birlikte fabrikaların ortaya çıkması, sermaye sahipleri ve işçiler arasında yeni bir sınıf ayrımı yaratmıştır. bu dönemde kapitalist üretim ilişkileri hızla yayılmış ve toplumsal yapıda büyük değişiklikler meydana gelmiştir. işçi sınıfının ortaya çıkması, emek-sermaye çelişkisini derinleştirmiş ve sosyalist düşüncelerin doğmasına neden olmuştur.

günümüzde ise bilgi teknolojilerinin hızla gelişmesiyle birlikte post-endüstriyel toplum yapısı ortaya çıkmıştır. bilgiye dayalı ekonomik sistemler, yeni meslek gruplarının oluşmasına yol açmış ve toplumsal statülerde değişikliklere sebep olmuştur. aynı zamanda küreselleşme süreciyle birlikte uluslararası ekonomik ilişkiler ön plana çıkmıştır.

tarihsel materyalizm, geçmişi anlamak için kullanılabilen güçlü bir teoridir. toplumsal değişim süreçleri üzerindeki etkisi göz önünde bulundurulduğunda, bu teori insanlık tarihini daha iyi anlamamızı sağlar. ancak tarihsel materyalist yaklaşımların eleştirilmesine rağmen, bugün bile toplumsal değişim süreçlerinin ekonomik yapıdan etkilendiği kabul edilmektedir.